`Boerenzij - The Rural Side`, Wapke Feenstra (ENG-NL)
Introduction for an exhibition and event proposal - (in Dutch below).
INTRODUCTION
All over the world, city and countryside are perceived as separate or even dichotomous entities. Urban lifestyles and culture are regarded as key and rural migration to urban areas is usually interpreted as cultural progress. This view of the relationship between rural and urban smacks of cultural barbarism. It is my intention to add nuance by activating and visualising the rural knowledge and attitudes that exist in the city and ultimately by revealing a shared rural mindset.
ROTTERDAM ZUID
We are in the migrant city of Rotterdam. In the twentieth century residents of Rotterdam-Zuid were said to live on the boerenzij - or the ‘rural side’ - an appellation that was definitely not a compliment. The flow of rural migration that was triggered by the demand for dock workers ensured that this part of the city soon became densely populated: the new city-dwellers came from rural regions in the Netherlands, Southern Europe, Morocco, Turkey and the western colonies. Today, most of the agricultural work is carried out by temporary migrants from Eastern Europe. In this project I will apply recognised artistic techniques to draw on the cross-cultural memories and knowledge that exist within the urban community. This will facilitate a process of collective conceptual exploration and find expression in the development of new creations. It will take place in a series of steps and public moments. The project begins with kitchen table talks and drawing sessions in Rotterdam-Zuid in which memories and knowledge are shared and visualised. It concludes with public screenings in Rotterdam-Zuid and an exhibition in TENT-Rotterdam. The layered micro-analysis of this specific context will form part of a wider investigation. In the Boerenzij project I will learn from settled migrants, passers-by and newcomers. The purpose is not to produce a local document but rather, in the words of Walter Benjamin when he compares the making of a micro-analysis to a phased crystal, to expose the structure of a greater dynamic by focusing on a single moment.
APPROACH
Boerenzij presents a complex challenge because there are many times and places that have to be given a voice. There are participative and representative moments across the entire creative process, from intimate and private to patently public. The basis will be formed by all sorts of private rural worlds and neighbourhood observations at micro level, which will lead to the emergence of a more abstract image as a result of the angle of approach, the framing, and the chosen method of reporting. The activities (as known in March 2018) are still being developed and focus on:
1. Neighbourhood and soil
2. Kitchen table talks
3. En plein air drawing sessions at Maashaven and Rijnhaven (the docks)
4. Balcony scenes
5. Exhibition and public screenings
THE CONTEXT AT THE LOCATION
Migration from the countryside to the city is causing urbanisation and rural shrinkage across the globe. But migrated rural culture is not regarded as a welcome enhancement to urban art and culture. I will take a closer look at this disdain. My starting hypothesis in Boerenzij is that migrant workers from rural areas retain their rural culture for the rest of their lives, sometimes unconsciously and in the background. Often, it lies hidden behind closed doors. A few objects and memories might be shared within the family circle, but even there they may remain untouched and unmentioned. Memories of the rural culture of origin are stored in various home languages and in the private sphere. But is this knowledge and culture inaccessible outside its original rural context? Or could the rural mental space that exists in a migrant city be made more visible? It is precisely because of the cross-cultural nature of rural knowledge in urban environments that there is no shared rural identity that is recognisable to others (fellow city-dwellers, civic art and the wider population) or even to the various people who are themselves involved. To instigate new ideas of rural cultural identity in the city, we must organise perceptions and visualise what is currently fragmented or hidden.
URBAN MOMENTUM
Current developments in Rotterdam are generating momentum for a project that will open new perspectives on what rural migrants have brought to the city. The Boerenzij, situated between Maashaven and Rijnhaven, is moving away from the ‘urban periphery’ and becoming ‘part of the centre’. Densification and new buildings that overlook the port are bringing the centre ever-closer. High-rise flats with panoramic views are attracting newcomers, particularly young urban professionals. The Boerenzij is disappearing – part of it has gone already and the rural presence seems almost to have died out. The urgency of this project rests on the fact that there are still some people in Rotterdam-Zuid who hail from generations that came straight from the country.
My own situation will also play an important role: I have lived and worked in Rotterdam-Zuid for more than twenty-five years and as the daughter of a dairy farmer in Friesland I can draw upon and apply my own rural knowledge in the observations and interactions in Boerenzij.
THE WIDER CONTEXT
Though the Boerenzij project homes in on Rotterdam-Zuid, it connects with the worldwide dominance of the urban perspective and culture and highlights the absence of a more complex interaction between rural and urban. Since 2012 more attention has been paid to the planning aspects of the countryside, most notably in the observations of Rem Koolhaas.
“Koolhaas said that there are obviously architectural and cultural reasons to consider the countryside (which he defined as “anything that is not the city”), but in the wake of Brexit and President Trump’s election, “there’s also a political reason to look at it.”(…) “It’s a very ironic situation,” Koolhaas said, “that we are at the same time ignoring yet are profoundly influenced and infiltrated by the semiotics of the countryside.”(NY Times, 30 November 2017).
But do such observations really confute the assumed dichotomy between rural and urban? What can we make of the urban-rural debate if rural culture is first ignored only to be reintroduced later as a spatial, cultural and even political problem in which the countryside is again seen as something outside the city and even as an outsider that exerts a negative influence on cosmopolitan urban culture? Apparently, under the influence of current political interests, the countryside is back on the cultural agenda. But to me, that is an unnecessary and a largely futile detour. The dichotomy was always false, but it was maintained because something could be gained from denying a relationship between city and countryside. Is there a different way? Boerenzij will touch on some illuminating and complex paradoxes by showing that urban and rural are interconnected not just through primary industry, agriculture and natural resources but also through migrated rural cultures, some of them interwoven with the city for decades. By ditching the idea of a dichotomy and by thinking and working from the concept of ‘stretched space’, rural knowledge and culture can be made more visible in metropolitan cultural centres. The time-worn urban vision of the countryside will then no longer be taken as read. A wider perspective on cross-overs between urban and rural cultures can make our own conception of culture more inclusive.
RECENT URBAN BACKGROUND INFORMATION
In recent years rural culture in metropolitan contexts has become a topic of research. In 2017 I travelled to Kanto (Guangzhou) in China. I worked in an Urban Village and took to the streets with dried beans, a moleskin and other rural objects in order to establish initial contacts for a project for the Times Museum. During the process I had a lot of direct contact with migrants from many different rural regions across China and I managed to gain some insight into their rural knowledge and lifestyle: there, at an improvised farmer’s market on the edge of this metropolis, I was instructed on how to skin an eel. That same year I was invited by Ruang Rupa to hold a workshop in Jakarta where I latched on to projects in which groups of women, aided by urban farming subsidies, managed to rid the city riverbanks of garbage and rats. The project attracted attention worldwide but the word ‘farming’ was somewhat premature since most of the cultivation took place in pots and containers and there was scarcely any knowledge of how to grow vegetables. In both cities – Kanton and Jakarta – I asked the people I met about the generation in which their rural background originated. The difference between the two places was striking: Kanton is a young city where many residents have come straight from a rural setting. In Jakarta, by contrast, only one out of every thirty-five women had parents who had been raised in the countryside. That difference made me curious about ways in which rural knowledge could be traced among migrant communities in metropolitan environments. In the Boerenzij project I will apply these insights to the migrant city of Rotterdam.
(This project runs till Summer-Autumn 2019 - texts are under construction).-
ONLINE Boerenzij info website.
DUTCH - NL
INTRO
Wereldwijd worden stad en platteland als gescheiden gebieden of tegenpolen gezien, en gelden verstedelijking en stedelijke cultuur als leidend. Dat de stad het platteland opslokt wordt meestal als culturele vooruitgang gezien. Dat riekt naar cultuurbarbarisme en daarom wil ik dit perspectief nuanceren met een micro-analyse, door in de stad aanwezige rurale kennis en mentaliteiten te activeren en te visualiseren. Het gaat om het zichtbaar maken van een gedeelde rurale mentaliteit.
ROTTERDAM ZUID
We zijn in de migrantenstad Rotterdam. De afgelopen eeuw betekende wonen op Rotterdam-Zuid dat je op de “boerenzij” leefde en dat was echt geen compliment. Door de vraag naar havenarbeiders maakte rurale migratie dit stadsdeel dichtbevolkt: de nieuwe stadsbewoners kwamen uit ruraal Nederland, Zuid-Europa, Marokko, Turkije, en de voormalige westelijke koloniën en nu komen uit Oost-Europa veel tijdelijke agrarische krachten. In dit project zal ik enkele registrerende kunsttechnieken inzetten om vanuit de cross-culturele herinneringen en kennis die de stedelijke gemeenschap met zich meedraagt te komen tot een proces van collectieve beeldbevraging en nieuwe creaties. Dat gaat in verschillende stappen en publieke momenten. Het project begint met keukentafelgesprekken en tekensessies op Zuid, waarin herinneringen en kennis worden gedeeld en gevisualiseerd. Het project eindigt met openbare screenings op Zuid en een tentoonstelling in TENT-Rotterdam. De gelaagde micro-analyse van deze specifieke context is deel van een grotere bevraging. Met het project Boerenzij wil ik leren van de gesettelde migranten, voorbijgangers en nieuwkomers, toch is het resultaat niet gedacht als lokaal document maar zoals Walter Benjamin uitlegt, als hij het maken van een micro-analyse vergelijkt met een gefaseerde kristal: het focussen op één enkel moment, legt de structuur bloot van een grotere dynamiek.
AANPAK
Het is op de Boerenzij complex want er zijn veel meer tijden en plaatsen die een stem moeten krijgen. Het gehele creatie proces kent in de presentatie zowel participatieve als representatieve momenten; van besloten en privé tot juist uitgesproken publiek. De basis zal uit allerlei meerstemmige rurale privéwerelden en wijkobservaties op microniveau komen, die dan door de invalshoek, de framing en gekozen wijze van vastleggen een abstracter beeld naar voren moeten brengen. De geplande werkvormen zijn op het einde van dit document nader uitgelegd (stand mei 2018) en nog in ontwikkeling:
1. De wijk en de bodem
2. Keukentafelgesprekken
3. En-plein-air aan de havens
4. Balkonscenes
5. Tentoonstelling en openbare screenings
DE CONTEXT OP LOCATIE
Ruraal-urbane emigratie zorgt wereldwijd voor verstedelijking en krimpende regio’s. Maar de gemigreerde rurale cultuur wordt niet gezien als een welkome aanvulling op de stedelijke kunst en cultuur. Ik wil dat negeren bevragen. Uitgangspunt in Boerenzij is mijn stelling dat rurale arbeidsmigranten hun rurale cultuur (soms onbewust en op de achtergrond) nog een leven lang meegedragen. Die verdwijnt vaak achter gesloten deuren, een paar objecten en herinneringen worden gedeeld in de familiekring of blijven zelfs daar onbesproken. Herinneringen aan de rurale cultuur van herkomst worden opgeslagen in verschillende thuistalen en in de privé omgeving. Zijn die kennis en cultuur los van de oorspronkelijke rurale context dan helemaal ongrijpbaar? Is het mogelijk om de rurale mentale ruimte die aanwezig is in een migrantenstad zichtbaarder te maken? Juist omdat het rurale in stedelijke omgevingen cross-cultureel is, is er niet vanzelfsprekend sprake van een gedeelde rurale identiteit die herkenbaar is voor anderen (stadsgenoten, kunst publiek en het brede publiek) of zelfs voor de diverse betrokkenen zelf. Om een nieuwe beeldvorming rondom de rurale culturele identiteit in de stad in gang te kunnen zetten, is het dan ook noodzakelijk om beeldvorming te organiseren en te visualiseren wat nu versnipperd en/of verborgen is.
STEDELIJK MOMENTUM
De huidige ontwikkelingen in Rotterdam creëren een momentum voor een project dat een ander perspectief opent op wat rurale migranten de stad gebracht hebben. De Boerenzij gelegen bij de Rotterdamse Maashaven en Rijnhaven beweegt zich op dit moment van “stedelijke periferie” naar “onderdeel van het centrum”. Door inbreiding en nieuwbouw met havenuitzicht komt het centrum dichterbij. Woontorens met weidse uitzichten trekken nieuwkomers, vooral young urban professionals. De Boerenzij gaat weg – is al deels weg. De boer lijkt al bijna uitgeroeid. De urgentie van dit project is dan ook dat er nu nog mensen in Rotterdam-Zuid te vinden zijn die behoren tot de generaties die rechtstreeks van het platteland kwamen.
Maar ook mijn eigen positie is een belangrijk aspect: ik woon en werk zelf al ruim 25 jaar op Rotterdam-Zuid, en ik ben een boerendochter van een Fries melkveebedrijf. Het maakt het mogelijk om mijn eigen boerenkennis mee te nemen in de observaties en interacties in Boerenzij.
BREDERE CONTEXT
Het Boerenzij project zoemt in op Rotterdam-Zuid, maar verhoudt zich tot de manier waarop stedelijke cultuur en het urbane perspectief wereldwijd lijken te domineren en het zicht op een meer complexe relatie tussen het rurale en het urbane ontnemen. Sinds 2012 is er wel weer wat stedenbouwkundig aandacht voor het platteland, met name door gepubliceerde observaties van Rem Koolhaas. “Mr. Koolhaas said that there are obviously architectural and cultural reasons to consider the countryside (which he defined as “anything that is not the city”), but in the wake of Brexit and President Trump’s election, “there’s also a political reason to look at it.” (…) “It’s a very ironic situation,” Mr. Koolhaas said, “that we are at the same time ignoring yet profoundly influenced and infiltrated by the semiotics of the countryside.” (NYTimes 30 Nov 2017). Maar wordt in dergelijke observaties de vermeende tegenstelling tussen platteland en stad echt doorbroken? Wat zegt het over het stad-platteland-debat als een rurale cultuur eerst wordt genegeerd, en vervolgens weer wordt geïntroduceerd als een ruimtelijk, cultureel en zelfs politiek probleem, waarbij het platteland wederom als iets wordt gezien dat buiten de stad staat, en dan als een buitenstaander die de mondiale stedelijke cultuur bovendien op negatieve wijze beïnvloedt? Het lijkt erop dat onder invloed van de politieke actualiteit het platteland weer op de culturele agenda staat. Maar mij lijkt dat een onnodige en ook weinig vruchtbare omweg. Het was altijd al een fake-scheiding die er baat bij had de stad-land relatie te ontkennen. Kan dat anders? Boerenzij wil leerzame en complexe paradoxen aanstippen, door te laten zien dat het urbane en rurale niet alleen door de primaire industrie, agricultuur en grondstoffen verbonden zijn, maar ook door de gemigreerde rurale culturen die soms al decennia met de stad verweven zijn. Door niet te blijven uitgaan van een tegenstelling maar te denken en werken vanuit het concept van de ‘stretched space’ kan het rurale in de grootstedelijke culturele centra beter zichtbaar gemaakt worden, en verliest het gangbare urbane perspectief op het platteland als een culturele periferie haar vanzelfsprekendheid. Een breder perspectief op cross-overs tussen urbane en rurale culturen kan ons cultuurbegrip inclusiever maken.
RECENTE URBANE ACHTERGROND INFORMATIE
De afgelopen jaren is een begin gemaakt met onderzoek naar rurale cultuur in een grootstedelijke context. Zo reisde ik in 2017 naar Kanton (Guangzhou) in China en werkte daar in een Urban Village waar ik met gedroogde bonen, een mollenvelletje en andere boerendingen de straat op ging om de eerste contacten te leggen voor een werk voor het Times Museum. Tijdens het werkproces kreeg ik direct veel contact met migranten uit allerlei rurale gebieden in heel China, en kreeg een inkijkje in hun boerenkennis en manier van leven: ook op de rand van deze miljoenenstad wisten ze me op een geïmproviseerde groentemarkt te vertellen hoe je een aal moet villen. In datzelfde jaar werd ik door Ruang Rupa uitgenodigd om een workshop te doen in Jakarta, en haakte aan bij projecten waarbij groepen vrouwen zich door middel van gesubsidieerde urban farming succesvol weren tegen vuilnis en de rattenplagen op de stadse oevers. Het project krijgt wereldwijde aandacht maar het woord ‘farming’ was wat prematuur; er werd vooral in potten en bakken verbouwd, kennis over de bodem en over hoe je de groente moest verbouwen was er nauwelijks. In beide steden – Kanton en Jakarta – vroeg ik de mensen die ik ontmoette ook tot welke generatie ze nog een rurale achtergrond hebben. Het verschil viel direct op; Kanton is een jonge stad waar velen zelf nog van het land komen, terwijl in Jakarta slechts één van de vijfendertig vrouwen ouders had die ruraal waren opgegroeid. Deze verschillen openden mijn ogen voor de manieren waarop rurale kennis te traceren is onder de migrantengemeenschappen in grootstedelijke omgevingen. In het project de Boerenzij neem ik die inzichten mee naar de Nederlandse migrantenstad Rotterdam.
Introduction for an exhibition and event proposal - (in Dutch below).
INTRODUCTION
All over the world, city and countryside are perceived as separate or even dichotomous entities. Urban lifestyles and culture are regarded as key and rural migration to urban areas is usually interpreted as cultural progress. This view of the relationship between rural and urban smacks of cultural barbarism. It is my intention to add nuance by activating and visualising the rural knowledge and attitudes that exist in the city and ultimately by revealing a shared rural mindset.
ROTTERDAM ZUID
We are in the migrant city of Rotterdam. In the twentieth century residents of Rotterdam-Zuid were said to live on the boerenzij - or the ‘rural side’ - an appellation that was definitely not a compliment. The flow of rural migration that was triggered by the demand for dock workers ensured that this part of the city soon became densely populated: the new city-dwellers came from rural regions in the Netherlands, Southern Europe, Morocco, Turkey and the western colonies. Today, most of the agricultural work is carried out by temporary migrants from Eastern Europe. In this project I will apply recognised artistic techniques to draw on the cross-cultural memories and knowledge that exist within the urban community. This will facilitate a process of collective conceptual exploration and find expression in the development of new creations. It will take place in a series of steps and public moments. The project begins with kitchen table talks and drawing sessions in Rotterdam-Zuid in which memories and knowledge are shared and visualised. It concludes with public screenings in Rotterdam-Zuid and an exhibition in TENT-Rotterdam. The layered micro-analysis of this specific context will form part of a wider investigation. In the Boerenzij project I will learn from settled migrants, passers-by and newcomers. The purpose is not to produce a local document but rather, in the words of Walter Benjamin when he compares the making of a micro-analysis to a phased crystal, to expose the structure of a greater dynamic by focusing on a single moment.
APPROACH
Boerenzij presents a complex challenge because there are many times and places that have to be given a voice. There are participative and representative moments across the entire creative process, from intimate and private to patently public. The basis will be formed by all sorts of private rural worlds and neighbourhood observations at micro level, which will lead to the emergence of a more abstract image as a result of the angle of approach, the framing, and the chosen method of reporting. The activities (as known in March 2018) are still being developed and focus on:
1. Neighbourhood and soil
2. Kitchen table talks
3. En plein air drawing sessions at Maashaven and Rijnhaven (the docks)
4. Balcony scenes
5. Exhibition and public screenings
THE CONTEXT AT THE LOCATION
Migration from the countryside to the city is causing urbanisation and rural shrinkage across the globe. But migrated rural culture is not regarded as a welcome enhancement to urban art and culture. I will take a closer look at this disdain. My starting hypothesis in Boerenzij is that migrant workers from rural areas retain their rural culture for the rest of their lives, sometimes unconsciously and in the background. Often, it lies hidden behind closed doors. A few objects and memories might be shared within the family circle, but even there they may remain untouched and unmentioned. Memories of the rural culture of origin are stored in various home languages and in the private sphere. But is this knowledge and culture inaccessible outside its original rural context? Or could the rural mental space that exists in a migrant city be made more visible? It is precisely because of the cross-cultural nature of rural knowledge in urban environments that there is no shared rural identity that is recognisable to others (fellow city-dwellers, civic art and the wider population) or even to the various people who are themselves involved. To instigate new ideas of rural cultural identity in the city, we must organise perceptions and visualise what is currently fragmented or hidden.
URBAN MOMENTUM
Current developments in Rotterdam are generating momentum for a project that will open new perspectives on what rural migrants have brought to the city. The Boerenzij, situated between Maashaven and Rijnhaven, is moving away from the ‘urban periphery’ and becoming ‘part of the centre’. Densification and new buildings that overlook the port are bringing the centre ever-closer. High-rise flats with panoramic views are attracting newcomers, particularly young urban professionals. The Boerenzij is disappearing – part of it has gone already and the rural presence seems almost to have died out. The urgency of this project rests on the fact that there are still some people in Rotterdam-Zuid who hail from generations that came straight from the country.
My own situation will also play an important role: I have lived and worked in Rotterdam-Zuid for more than twenty-five years and as the daughter of a dairy farmer in Friesland I can draw upon and apply my own rural knowledge in the observations and interactions in Boerenzij.
THE WIDER CONTEXT
Though the Boerenzij project homes in on Rotterdam-Zuid, it connects with the worldwide dominance of the urban perspective and culture and highlights the absence of a more complex interaction between rural and urban. Since 2012 more attention has been paid to the planning aspects of the countryside, most notably in the observations of Rem Koolhaas.
“Koolhaas said that there are obviously architectural and cultural reasons to consider the countryside (which he defined as “anything that is not the city”), but in the wake of Brexit and President Trump’s election, “there’s also a political reason to look at it.”(…) “It’s a very ironic situation,” Koolhaas said, “that we are at the same time ignoring yet are profoundly influenced and infiltrated by the semiotics of the countryside.”(NY Times, 30 November 2017).
But do such observations really confute the assumed dichotomy between rural and urban? What can we make of the urban-rural debate if rural culture is first ignored only to be reintroduced later as a spatial, cultural and even political problem in which the countryside is again seen as something outside the city and even as an outsider that exerts a negative influence on cosmopolitan urban culture? Apparently, under the influence of current political interests, the countryside is back on the cultural agenda. But to me, that is an unnecessary and a largely futile detour. The dichotomy was always false, but it was maintained because something could be gained from denying a relationship between city and countryside. Is there a different way? Boerenzij will touch on some illuminating and complex paradoxes by showing that urban and rural are interconnected not just through primary industry, agriculture and natural resources but also through migrated rural cultures, some of them interwoven with the city for decades. By ditching the idea of a dichotomy and by thinking and working from the concept of ‘stretched space’, rural knowledge and culture can be made more visible in metropolitan cultural centres. The time-worn urban vision of the countryside will then no longer be taken as read. A wider perspective on cross-overs between urban and rural cultures can make our own conception of culture more inclusive.
RECENT URBAN BACKGROUND INFORMATION
In recent years rural culture in metropolitan contexts has become a topic of research. In 2017 I travelled to Kanto (Guangzhou) in China. I worked in an Urban Village and took to the streets with dried beans, a moleskin and other rural objects in order to establish initial contacts for a project for the Times Museum. During the process I had a lot of direct contact with migrants from many different rural regions across China and I managed to gain some insight into their rural knowledge and lifestyle: there, at an improvised farmer’s market on the edge of this metropolis, I was instructed on how to skin an eel. That same year I was invited by Ruang Rupa to hold a workshop in Jakarta where I latched on to projects in which groups of women, aided by urban farming subsidies, managed to rid the city riverbanks of garbage and rats. The project attracted attention worldwide but the word ‘farming’ was somewhat premature since most of the cultivation took place in pots and containers and there was scarcely any knowledge of how to grow vegetables. In both cities – Kanton and Jakarta – I asked the people I met about the generation in which their rural background originated. The difference between the two places was striking: Kanton is a young city where many residents have come straight from a rural setting. In Jakarta, by contrast, only one out of every thirty-five women had parents who had been raised in the countryside. That difference made me curious about ways in which rural knowledge could be traced among migrant communities in metropolitan environments. In the Boerenzij project I will apply these insights to the migrant city of Rotterdam.
(This project runs till Summer-Autumn 2019 - texts are under construction).-
ONLINE Boerenzij info website.
DUTCH - NL
INTRO
Wereldwijd worden stad en platteland als gescheiden gebieden of tegenpolen gezien, en gelden verstedelijking en stedelijke cultuur als leidend. Dat de stad het platteland opslokt wordt meestal als culturele vooruitgang gezien. Dat riekt naar cultuurbarbarisme en daarom wil ik dit perspectief nuanceren met een micro-analyse, door in de stad aanwezige rurale kennis en mentaliteiten te activeren en te visualiseren. Het gaat om het zichtbaar maken van een gedeelde rurale mentaliteit.
ROTTERDAM ZUID
We zijn in de migrantenstad Rotterdam. De afgelopen eeuw betekende wonen op Rotterdam-Zuid dat je op de “boerenzij” leefde en dat was echt geen compliment. Door de vraag naar havenarbeiders maakte rurale migratie dit stadsdeel dichtbevolkt: de nieuwe stadsbewoners kwamen uit ruraal Nederland, Zuid-Europa, Marokko, Turkije, en de voormalige westelijke koloniën en nu komen uit Oost-Europa veel tijdelijke agrarische krachten. In dit project zal ik enkele registrerende kunsttechnieken inzetten om vanuit de cross-culturele herinneringen en kennis die de stedelijke gemeenschap met zich meedraagt te komen tot een proces van collectieve beeldbevraging en nieuwe creaties. Dat gaat in verschillende stappen en publieke momenten. Het project begint met keukentafelgesprekken en tekensessies op Zuid, waarin herinneringen en kennis worden gedeeld en gevisualiseerd. Het project eindigt met openbare screenings op Zuid en een tentoonstelling in TENT-Rotterdam. De gelaagde micro-analyse van deze specifieke context is deel van een grotere bevraging. Met het project Boerenzij wil ik leren van de gesettelde migranten, voorbijgangers en nieuwkomers, toch is het resultaat niet gedacht als lokaal document maar zoals Walter Benjamin uitlegt, als hij het maken van een micro-analyse vergelijkt met een gefaseerde kristal: het focussen op één enkel moment, legt de structuur bloot van een grotere dynamiek.
AANPAK
Het is op de Boerenzij complex want er zijn veel meer tijden en plaatsen die een stem moeten krijgen. Het gehele creatie proces kent in de presentatie zowel participatieve als representatieve momenten; van besloten en privé tot juist uitgesproken publiek. De basis zal uit allerlei meerstemmige rurale privéwerelden en wijkobservaties op microniveau komen, die dan door de invalshoek, de framing en gekozen wijze van vastleggen een abstracter beeld naar voren moeten brengen. De geplande werkvormen zijn op het einde van dit document nader uitgelegd (stand mei 2018) en nog in ontwikkeling:
1. De wijk en de bodem
2. Keukentafelgesprekken
3. En-plein-air aan de havens
4. Balkonscenes
5. Tentoonstelling en openbare screenings
DE CONTEXT OP LOCATIE
Ruraal-urbane emigratie zorgt wereldwijd voor verstedelijking en krimpende regio’s. Maar de gemigreerde rurale cultuur wordt niet gezien als een welkome aanvulling op de stedelijke kunst en cultuur. Ik wil dat negeren bevragen. Uitgangspunt in Boerenzij is mijn stelling dat rurale arbeidsmigranten hun rurale cultuur (soms onbewust en op de achtergrond) nog een leven lang meegedragen. Die verdwijnt vaak achter gesloten deuren, een paar objecten en herinneringen worden gedeeld in de familiekring of blijven zelfs daar onbesproken. Herinneringen aan de rurale cultuur van herkomst worden opgeslagen in verschillende thuistalen en in de privé omgeving. Zijn die kennis en cultuur los van de oorspronkelijke rurale context dan helemaal ongrijpbaar? Is het mogelijk om de rurale mentale ruimte die aanwezig is in een migrantenstad zichtbaarder te maken? Juist omdat het rurale in stedelijke omgevingen cross-cultureel is, is er niet vanzelfsprekend sprake van een gedeelde rurale identiteit die herkenbaar is voor anderen (stadsgenoten, kunst publiek en het brede publiek) of zelfs voor de diverse betrokkenen zelf. Om een nieuwe beeldvorming rondom de rurale culturele identiteit in de stad in gang te kunnen zetten, is het dan ook noodzakelijk om beeldvorming te organiseren en te visualiseren wat nu versnipperd en/of verborgen is.
STEDELIJK MOMENTUM
De huidige ontwikkelingen in Rotterdam creëren een momentum voor een project dat een ander perspectief opent op wat rurale migranten de stad gebracht hebben. De Boerenzij gelegen bij de Rotterdamse Maashaven en Rijnhaven beweegt zich op dit moment van “stedelijke periferie” naar “onderdeel van het centrum”. Door inbreiding en nieuwbouw met havenuitzicht komt het centrum dichterbij. Woontorens met weidse uitzichten trekken nieuwkomers, vooral young urban professionals. De Boerenzij gaat weg – is al deels weg. De boer lijkt al bijna uitgeroeid. De urgentie van dit project is dan ook dat er nu nog mensen in Rotterdam-Zuid te vinden zijn die behoren tot de generaties die rechtstreeks van het platteland kwamen.
Maar ook mijn eigen positie is een belangrijk aspect: ik woon en werk zelf al ruim 25 jaar op Rotterdam-Zuid, en ik ben een boerendochter van een Fries melkveebedrijf. Het maakt het mogelijk om mijn eigen boerenkennis mee te nemen in de observaties en interacties in Boerenzij.
BREDERE CONTEXT
Het Boerenzij project zoemt in op Rotterdam-Zuid, maar verhoudt zich tot de manier waarop stedelijke cultuur en het urbane perspectief wereldwijd lijken te domineren en het zicht op een meer complexe relatie tussen het rurale en het urbane ontnemen. Sinds 2012 is er wel weer wat stedenbouwkundig aandacht voor het platteland, met name door gepubliceerde observaties van Rem Koolhaas. “Mr. Koolhaas said that there are obviously architectural and cultural reasons to consider the countryside (which he defined as “anything that is not the city”), but in the wake of Brexit and President Trump’s election, “there’s also a political reason to look at it.” (…) “It’s a very ironic situation,” Mr. Koolhaas said, “that we are at the same time ignoring yet profoundly influenced and infiltrated by the semiotics of the countryside.” (NYTimes 30 Nov 2017). Maar wordt in dergelijke observaties de vermeende tegenstelling tussen platteland en stad echt doorbroken? Wat zegt het over het stad-platteland-debat als een rurale cultuur eerst wordt genegeerd, en vervolgens weer wordt geïntroduceerd als een ruimtelijk, cultureel en zelfs politiek probleem, waarbij het platteland wederom als iets wordt gezien dat buiten de stad staat, en dan als een buitenstaander die de mondiale stedelijke cultuur bovendien op negatieve wijze beïnvloedt? Het lijkt erop dat onder invloed van de politieke actualiteit het platteland weer op de culturele agenda staat. Maar mij lijkt dat een onnodige en ook weinig vruchtbare omweg. Het was altijd al een fake-scheiding die er baat bij had de stad-land relatie te ontkennen. Kan dat anders? Boerenzij wil leerzame en complexe paradoxen aanstippen, door te laten zien dat het urbane en rurale niet alleen door de primaire industrie, agricultuur en grondstoffen verbonden zijn, maar ook door de gemigreerde rurale culturen die soms al decennia met de stad verweven zijn. Door niet te blijven uitgaan van een tegenstelling maar te denken en werken vanuit het concept van de ‘stretched space’ kan het rurale in de grootstedelijke culturele centra beter zichtbaar gemaakt worden, en verliest het gangbare urbane perspectief op het platteland als een culturele periferie haar vanzelfsprekendheid. Een breder perspectief op cross-overs tussen urbane en rurale culturen kan ons cultuurbegrip inclusiever maken.
RECENTE URBANE ACHTERGROND INFORMATIE
De afgelopen jaren is een begin gemaakt met onderzoek naar rurale cultuur in een grootstedelijke context. Zo reisde ik in 2017 naar Kanton (Guangzhou) in China en werkte daar in een Urban Village waar ik met gedroogde bonen, een mollenvelletje en andere boerendingen de straat op ging om de eerste contacten te leggen voor een werk voor het Times Museum. Tijdens het werkproces kreeg ik direct veel contact met migranten uit allerlei rurale gebieden in heel China, en kreeg een inkijkje in hun boerenkennis en manier van leven: ook op de rand van deze miljoenenstad wisten ze me op een geïmproviseerde groentemarkt te vertellen hoe je een aal moet villen. In datzelfde jaar werd ik door Ruang Rupa uitgenodigd om een workshop te doen in Jakarta, en haakte aan bij projecten waarbij groepen vrouwen zich door middel van gesubsidieerde urban farming succesvol weren tegen vuilnis en de rattenplagen op de stadse oevers. Het project krijgt wereldwijde aandacht maar het woord ‘farming’ was wat prematuur; er werd vooral in potten en bakken verbouwd, kennis over de bodem en over hoe je de groente moest verbouwen was er nauwelijks. In beide steden – Kanton en Jakarta – vroeg ik de mensen die ik ontmoette ook tot welke generatie ze nog een rurale achtergrond hebben. Het verschil viel direct op; Kanton is een jonge stad waar velen zelf nog van het land komen, terwijl in Jakarta slechts één van de vijfendertig vrouwen ouders had die ruraal waren opgegroeid. Deze verschillen openden mijn ogen voor de manieren waarop rurale kennis te traceren is onder de migrantengemeenschappen in grootstedelijke omgevingen. In het project de Boerenzij neem ik die inzichten mee naar de Nederlandse migrantenstad Rotterdam.
