`Frisian dish`, Wapke Feenstra (ENG / NL)
Printed as part of a menu for the museum café in Fries Museum, Leeuwarden NL 1999. [Note: the Dutch word for a culinary dish is the same as the Dutch word for justice].
Frisian dish
Many traditional Frisian sweetmeats contain currants, raisins and other dried tropical fruit. Don’t you find that strange? Because that sort of fruit doesn’t grow in Friesland. It’s imported – all of it – along with all the other popular ingredients like cinnamon, aniseed and sugar. ‘Aha! But sugar is made from beet’, I hear you say. True, but sugar wasn’t discovered in beet till the middle of the 18th century. And a lot of Frisian dishes date much farther back than that. Take taai-taai, which, according to some sources, is an authentic Frisian product; but actually originates from the old honey cake that the Romans baked as offerings for the gods. A honey cake was made with plenty of rye flour and aniseed – the ingredients that go into our very own taai-man. Almost all the traditional sweet specialities come from the Romans. They ended up in Friesland and the rest of Europe via monastery kitchens. The consumption of sweetmeats goes back to church festivals, when fairs were set up around the monasteries. In bygone days food was sweetened with dried apples and pears. Currants, raisins and other tropical fruit did not arrive until much later and were used especially on fasting days. Sometimes, the cake was used up too quickly. There was not enough to go around. So, in the 12th century, people began to bake different types of spice cake around the monasteries. This paved the way for bakers, who would never have contrived their own Frisian specialities without the Roman recipes from the old monastery kitchens. From the 15th century, the rare ingredients came more and more within reach of the bourgeoisie. Nowadays, you can buy them anywhere.
Frisian justice
The café is in the old part of the Fries Museum, in a hall that used to be part of the Chancellery. The court sat in this very place from the 16th century. A court needed to be established in Friesland to settle all the local disputes. Albrecht of Saxony, who had suppressed the Cheese-and Bread riots in West Friesland, was made hereditary governor of Friesland by Holy Roman Emperor Maximilian in 1498. He set up residence in the Jacobin Monastery in Leeuwarden, but did not achieve much because he died a year later. He was succeeded by his son George who, after consultations, introduced Imperial Law. The original intention was to build a courthouse straight away, but it had to wait until 1571. The plan to accommodate the court members in the building ran aground because of pledged, but never paid, money and the costly demands of the three sealands of Oostergo, Westergo and Zevenwouden, who each wanted their own meeting room – to prevent eavesdropping. The already completed part of the building was turned into the Chancellery, as planned, and judgement was passed for the first time on 7 November 1571. The court was harsh; twelve days after inauguration, no fewer than 35 people were banished for adherence to the reformed doctrine. There are longs lists of tortures, hangings and beheadings. The struggle against Spain generated a particularly heavy workload for the court. In 1811 judgement was passed there for the last time. After various internal and external conversions and refurbishments, and changing uses, the building now forms part of the museum.
NL
Fries Gerecht.
In veel traditionele Friese gerechten zitten krenten, rozijnen en andere gedroogde zuidvruchten. Dat is vreemd. Ze groeien niet in Friesland. Het is import, evenals de veelvoorkomende ingrediënten kaneel, anijs en suiker. ‘Ja maar suiker, dat komt toch uit de bieten?’, hoor ik u tegenwerpen. Dat is waar, maar dat er suiker in bieten zit is pas in het midden van de 18de eeuw ontdekt, voor die tijd importeerden we rietsuiker. Veel gerechten zijn nog ouder. Neem nou taaitaai, volgens sommige bronnen een echt Fries product, dat echter een variant is van de oude honingkoeken die de Romeinen al bakten als offergave aan hun goden. Een honingkoek met veel roggemeel en anijs maakt onze welbekende taaipop. Bijna alle zoete traditionele specialiteiten komen uit de Romeinse keuken en zijn via de kloosters in de rest van Europa en in Friesland terechtgekomen. Het eten van zoetigheid is door de kermissen rond de kloosters aan kerkelijke feestdagen gekoppeld. Voor onze jaartelling wordt zoeten al met gedroogde appels en peren gedaan. Krenten, rozijnen en zuidvruchten zijn pas later deze kant opgekomen en worden vooral tijdens de vastendagen gebruikt. Soms was de koek te snel op. In de 12de eeuw begint men daarom bij de kloosters verschillende kruidkoeken te bakken. Zo ontstaan de koekenbakkers die zonder de Romeinse recepten uit de oude kloosterkeukens nooit hun echt Friese specialiteiten hadden kunnen ontwikkelen. Door handel en wandel komen de zeldzame ingrediënten vanaf de 15de eeuw steeds meer in het bereik van de burgerij. Tegenwoordig kan iedereen er aankomen.
Fries Gerecht.
Het café bevindt zich in het oude gedeelte van het Fries Museum, in een zaal die vroeger deel uitmaakte van de Kanselarij. Hier zat vanaf de 16de eeuw het gerecht. Het was nodig om een gerecht in te stellen in Friesland om de aanhoudende onderlinge twisten in de hand te houden. Albrecht van Saksen, die eerder de Kaas- en Broodvolksopstand in Wes Friesland had neergeslagen, werd door de Duitse Keizer Maximiliaan in 1498 erfelijk beleend met de Friese landen. Hij nam zijn intrek in het Jacobijner Klooster in Leeuwarden. Veel heeft hij niet kunnen doen, want hij stierf een jaar later. Zijn zoon Georg nam zijn taak over en stelde na een inspraakronde het Keizers Recht in. Het was de bedoeling dat er op korte termijn een huis voor het gerecht zou komen, maar het duurde nog tot 1571 voordat dit er was. Het plan om ook het hof onder te brengen in het huis, bleef hangen op toegezegde, maar nooit uitbetaalde financiering en de dure wens van de drie kwartieren Oostergo, Westergo en Zevenwouden, om ieder een eigen vergaderzaal te willen hebben: een zaal waarin men niet kon worden afgeluisterd. Het reeds gebouwde gedeelte van het huis kreeg volgens plan de functie van kanselarij en op 7 november 1571 wordt er voor het eerst recht gesproken. De rechtspraak is hard, 12 dagen na de inwijding zijn er al 35 mensen verbannen omdat zij de hervormde leer aanhangen. De lijsten me geradbraakte, gehangen en onthoofde menen zijn lang. Met namen de strijd tegen Spanje brengt het gerecht veel werk. In 1811 spreekt men hier voor het laatst recht. Na meerdere verbouwingen aan interieur en exterieur - en na wisselende bestemmingen – is het gerecht nu een deel van het museum.
Printed as part of a menu for the museum café in Fries Museum, Leeuwarden NL 1999. [Note: the Dutch word for a culinary dish is the same as the Dutch word for justice].
Frisian dish
Many traditional Frisian sweetmeats contain currants, raisins and other dried tropical fruit. Don’t you find that strange? Because that sort of fruit doesn’t grow in Friesland. It’s imported – all of it – along with all the other popular ingredients like cinnamon, aniseed and sugar. ‘Aha! But sugar is made from beet’, I hear you say. True, but sugar wasn’t discovered in beet till the middle of the 18th century. And a lot of Frisian dishes date much farther back than that. Take taai-taai, which, according to some sources, is an authentic Frisian product; but actually originates from the old honey cake that the Romans baked as offerings for the gods. A honey cake was made with plenty of rye flour and aniseed – the ingredients that go into our very own taai-man. Almost all the traditional sweet specialities come from the Romans. They ended up in Friesland and the rest of Europe via monastery kitchens. The consumption of sweetmeats goes back to church festivals, when fairs were set up around the monasteries. In bygone days food was sweetened with dried apples and pears. Currants, raisins and other tropical fruit did not arrive until much later and were used especially on fasting days. Sometimes, the cake was used up too quickly. There was not enough to go around. So, in the 12th century, people began to bake different types of spice cake around the monasteries. This paved the way for bakers, who would never have contrived their own Frisian specialities without the Roman recipes from the old monastery kitchens. From the 15th century, the rare ingredients came more and more within reach of the bourgeoisie. Nowadays, you can buy them anywhere.
Frisian justice
The café is in the old part of the Fries Museum, in a hall that used to be part of the Chancellery. The court sat in this very place from the 16th century. A court needed to be established in Friesland to settle all the local disputes. Albrecht of Saxony, who had suppressed the Cheese-and Bread riots in West Friesland, was made hereditary governor of Friesland by Holy Roman Emperor Maximilian in 1498. He set up residence in the Jacobin Monastery in Leeuwarden, but did not achieve much because he died a year later. He was succeeded by his son George who, after consultations, introduced Imperial Law. The original intention was to build a courthouse straight away, but it had to wait until 1571. The plan to accommodate the court members in the building ran aground because of pledged, but never paid, money and the costly demands of the three sealands of Oostergo, Westergo and Zevenwouden, who each wanted their own meeting room – to prevent eavesdropping. The already completed part of the building was turned into the Chancellery, as planned, and judgement was passed for the first time on 7 November 1571. The court was harsh; twelve days after inauguration, no fewer than 35 people were banished for adherence to the reformed doctrine. There are longs lists of tortures, hangings and beheadings. The struggle against Spain generated a particularly heavy workload for the court. In 1811 judgement was passed there for the last time. After various internal and external conversions and refurbishments, and changing uses, the building now forms part of the museum.
NL
Fries Gerecht.
In veel traditionele Friese gerechten zitten krenten, rozijnen en andere gedroogde zuidvruchten. Dat is vreemd. Ze groeien niet in Friesland. Het is import, evenals de veelvoorkomende ingrediënten kaneel, anijs en suiker. ‘Ja maar suiker, dat komt toch uit de bieten?’, hoor ik u tegenwerpen. Dat is waar, maar dat er suiker in bieten zit is pas in het midden van de 18de eeuw ontdekt, voor die tijd importeerden we rietsuiker. Veel gerechten zijn nog ouder. Neem nou taaitaai, volgens sommige bronnen een echt Fries product, dat echter een variant is van de oude honingkoeken die de Romeinen al bakten als offergave aan hun goden. Een honingkoek met veel roggemeel en anijs maakt onze welbekende taaipop. Bijna alle zoete traditionele specialiteiten komen uit de Romeinse keuken en zijn via de kloosters in de rest van Europa en in Friesland terechtgekomen. Het eten van zoetigheid is door de kermissen rond de kloosters aan kerkelijke feestdagen gekoppeld. Voor onze jaartelling wordt zoeten al met gedroogde appels en peren gedaan. Krenten, rozijnen en zuidvruchten zijn pas later deze kant opgekomen en worden vooral tijdens de vastendagen gebruikt. Soms was de koek te snel op. In de 12de eeuw begint men daarom bij de kloosters verschillende kruidkoeken te bakken. Zo ontstaan de koekenbakkers die zonder de Romeinse recepten uit de oude kloosterkeukens nooit hun echt Friese specialiteiten hadden kunnen ontwikkelen. Door handel en wandel komen de zeldzame ingrediënten vanaf de 15de eeuw steeds meer in het bereik van de burgerij. Tegenwoordig kan iedereen er aankomen.
Fries Gerecht.
Het café bevindt zich in het oude gedeelte van het Fries Museum, in een zaal die vroeger deel uitmaakte van de Kanselarij. Hier zat vanaf de 16de eeuw het gerecht. Het was nodig om een gerecht in te stellen in Friesland om de aanhoudende onderlinge twisten in de hand te houden. Albrecht van Saksen, die eerder de Kaas- en Broodvolksopstand in Wes Friesland had neergeslagen, werd door de Duitse Keizer Maximiliaan in 1498 erfelijk beleend met de Friese landen. Hij nam zijn intrek in het Jacobijner Klooster in Leeuwarden. Veel heeft hij niet kunnen doen, want hij stierf een jaar later. Zijn zoon Georg nam zijn taak over en stelde na een inspraakronde het Keizers Recht in. Het was de bedoeling dat er op korte termijn een huis voor het gerecht zou komen, maar het duurde nog tot 1571 voordat dit er was. Het plan om ook het hof onder te brengen in het huis, bleef hangen op toegezegde, maar nooit uitbetaalde financiering en de dure wens van de drie kwartieren Oostergo, Westergo en Zevenwouden, om ieder een eigen vergaderzaal te willen hebben: een zaal waarin men niet kon worden afgeluisterd. Het reeds gebouwde gedeelte van het huis kreeg volgens plan de functie van kanselarij en op 7 november 1571 wordt er voor het eerst recht gesproken. De rechtspraak is hard, 12 dagen na de inwijding zijn er al 35 mensen verbannen omdat zij de hervormde leer aanhangen. De lijsten me geradbraakte, gehangen en onthoofde menen zijn lang. Met namen de strijd tegen Spanje brengt het gerecht veel werk. In 1811 spreekt men hier voor het laatst recht. Na meerdere verbouwingen aan interieur en exterieur - en na wisselende bestemmingen – is het gerecht nu een deel van het museum.
