Regina Sasse (ENG / NL)
Publication `Wapke Feenstra`, Villa Alckmaer, Rotterdam & Galerie a`pert, Amsterdam 1995

Villa Alckmaer, Rotterdam, 29 January 1995
Dear Wapke,
You have asked me to write for you. You haven`t set a subject or a question, the personal was important to you, though we are not friends. I think you wanted the spectator in me.
I searched for the element that represents the whole, so that I could explain to you what images your images evoke for me. And I asked myself whether such an element exists - a single detail which says everything. The sting is in the details, which is where we look for truth. But Mies van der Rohe believed that it was precisely in the details that he achieved something sublime, because he once said: `Our Father is in the details`.
I have studied art history. The art historians` dilemma lies in their decision to choose a discipline which is a diversion on the way to the passion in art and the artist`s courage in bringing something out into the world. Single objects which, though fragile and never complete, are nevertheless their own lonely realities. In contrast to this, historians can never have the last word since they are always protected by facts which are as yet not known - facts which can and shall become dear. Do our paths cross in the search for reality?

We have the same desire to understand the struggle between the spirit and the retina, thought and image.
The impressions and memories of the spirit and seeing all too often confuse each other. Perhaps we also share a sense of melancholy for the fact that this is a never-ending struggle. I want to tell you about my struggle because I see it reflected in your work. Here there is a struggle in the approach of the things to their representations; it is not so much that a new reality is created, but that a confrontation between a human reality and a reality of things is entered into. In order to deal with this world we have learned to link thinking and looking, to believe in a correlation between the two. In this way we thought we could formulate fixed ideas and, holding them tightly, bring order to the chaos. And we succeed too in part. But the only all-determining dimension in our life is diametrically opposed to this move - and that is time. Time stretches an arch of change across all things - those that can be tasted, those visible and those tactile. Time alters objects so that they do not seem to us to be what they are, but what we see in them.
The Italian carafe on my desk is not always an Italian carafe, but a form I discovered as a child on holiday with my parents, a form I kept coming across and which became familiar and safe to me. Today a similar carafe stands on my desk in the Netherlands - this is no coincidence. Sometimes it helps me to reconstruct my childhood, to hold time still, but that is just an image from memory. Everyday my childhood recedes further from me and the carafe changes each day. Your work also displays this concentrated gaze with which a single object taken from reality is zoomed-in on, seeming to hold time tight as a symbol for all other objects.
The paintings - as you call these works - from 1994, show enlargements of objects taken from daily life. They are gum prints of photographs, pictures of pictures, moments of moments, offering me a dimension within which I can move, from image to myself and back again. They change their identities according to whether I am looking at them from nearby or far off. They give me the freedom to be changeable with them. In one painting I see a deep half circle. Out of focus, an organic wall looms before me, but as I step backwards and what I am looking at becomes smaller, the spatial qualities change and it becomes a thing of shocking, beautiful banality: suddenly I see a long bone. The confusing fascination for the optical illusion gives way to formal aesthetics and a respect for the thing. These grant peace to looking and thinking.
In contrast to this some of your other paintings are transparent. It is impossible for me to hold onto the surfaces of the pictures or leave them alone.
They too force me, in their own way, to leave superficiality behind. If you look at them you fall through the picture, like an X-ray you force your way through to the sturdy frame over which the delicate skin is stretched; you enter into a new space, and, bumping into the back of it, find a second skin behind the first. Your paintings resist two-dimensionality so strongly it is clearly the last thing they want to be. Their solid mass proves that to me. They are thick panels that protrude from the wall, as if wanting to step into the room. And they do not permit discussion about the autonomy of the art work - in these pieces it is afait accompli. Because they literally come towards me, objects and the world, they appear to be longing for something else. Back to the reality from which they once came in the form of rays of light. Do they want to be reunited with reality!
The button, the bone, the orange! They ask me what they are the scoundrels; and although I can give them names I cannot answer them. Perhaps it would help if I were to shut my eyes and consult the mental image. I do so and thought, which has also seen something, speaks immediately. Another aspect which determines the impressions I receive, apart from enlargement and the illusion of space, comes to the fore: the paintings are embedded in a visual tra¬dition, they are for example fruit stilllifes and triptychs, or they bring Gerhard Richter`s work to mind (`One plus one is more than two`). They move through the still straits of tradition, that also has its dangers - but more about this another time.
A young painter explained to me once that art was like laying cobbled stones for him. Firstly, you don`t know where the street will lead to, secondly you have to keep going back to collect more stones. Some of the stones form a tradition, I thought then. It is impossible to free yourself from collecting stones. We can do no more than return to the beginning. However, there we encounter the limits of what can be named, because there are countless beginnings - those you experience yourself or those you acquire, those you see for yourself or those you imitate. And so we have been turned over to the endless exchange between observation and its interpretation, you isolate a single object, a single observation, and literally and figuratively you give it space so that I can construct my experience of looking within this space. It makes my awareness of things sharper and more refined. I cannot reach a single truth about the knowledge of objects. This is obvious now that you have brought me closer to that knowledge. Bringing it closer also defines the distance that will remain.
Best wishes,
R.S.

NL
Beste Wapke,
Je hebt mij gevraagd om voor je te schrijven. Een onderwerp of een vraag heb jij mij niet gesteld, het persoonlijke was belangrijk voor je, alhoewel wij geen vrienden zijn. Ik denk dat jij de toeschouwer in mij wilde.
Ik ben op zoek gegaan naar het element, dat voor het totaal staat, om aan jou uit te kunnen leggen, welke beelden mij jouw beelden geven. En ik heb me afgevraagd of dat bestaat, een enkel element, een detail waaruit alles spreekt. Het venijn zit in de details en daar zoeken wij naar de waarheid. Maar Mies van der Rohe dacht juist daarin het hogere gerealiseerd te hebben, want hij zei: "Onze-lieve-Heer zit in de details."
Ik heb kunstgeschiedenis gestudeerd en het dilemma van de kunsthistoricus is zijn keuze voor de wetenschap die een omweg is onderweg naar de passie van de kunst, naar de moed van de kunstenaars om dingen in de wereld te zetten. Enkele dingen, die dan, kwetsbaar en nooit voltooid, toch eenzame, eigen werkelijkheden zijn. Daartegenover kan de historicus nooit het laatste woord hebben want hij wordt beschermd door de tot dan toe onbekende feiten, die aan het licht kunnen komen en zullen komen.
Kruisen onze wegen elkaar op zoek naar de werkelijkheid? Wij hebben hetzelfde verlangen om de strijd tussen geest en netvlies, tussen het denken en de beelden te begrijpen. De indrukken en herinneringen van de geest en van het kijken verwarren elkaar maar al te vaak. Misschien delen wij ook de melancholie erover dat deze strijd niet ophoudt. Ik wil je over mijn strijd vertellen omdat ik hem in jouw werken terugzie. Daar wordt gevochten om toenadering van de dingen en hun afbeeldingen, er wordt niet zo zeer een andere werkelijkheid gecreëerd maar een confrontatie tussen de werkelijkheid van mens en ding aangegaan.
Om ons in de wereld te kunnen handhaven, hebben wij geleerd om denken en kijken aan elkaar te koppelen, te geloven dat er een correlatie bestaat. Op die manier dachten wij vaststaande begrippen te kunnen vormen, houvast aan hen te kunnen hebben, om de chaos te kunnen ordenen. Gedeeltelijk slagen wij er ook in. Maar die ene, alles bepalende dimensie van ons leven staat diametraal tegenover dit handelen, en dat is de tijd. Zij spant een boog van verandering over alle dingen, de tastbare, de zichtbare, de voelbare dingen. Door haar zijn de dingen voor ons niet altijd wat zij zijn, maar slechts meestal wat wij in hun zien.
De Italiaanse karaf op mijn bureau is niet altijd een Italiaanse karaf, maar een vorm die ik tijdens mijn kindertijd op de reizen met mijn ouders ontdekte, die ik dan steeds weer tegenkwam en die mij vertrouwd werd. Vandaag staat er zo`n karaf op mijn bureau in Nederland, en dat is geen toeval.

Soms helpt zij mij de kindertijd te reconstrueren, tijd vast te houden, maar dat is slechts een beeld van de herinnering. Elke dag verwijdert mijn kindertijd zich verder van mij en de karaf verandert met de dag. Jouw werken tonen ook deze geconcentreerde blik, waarmee op een enkel voorwerp uit de werkelijkheid ingezoomd wordt, dat als symbool voor alle andere de tijd lijkt vast te houden. De schilderijen - zoals jij jouw werken noemt - van het jaar 1994, tonen uitvergrotingen van voorwerpen uit de alledaagse werkelijkheid, het zijn gomdrukken van foto`s, het zijn beelden van beelden, tijd van tijd, en daarmee bieden zij mij de dimensie waarin ik mij kan bewegen, van het beeld naar mezelf en weer terug. Zij veranderen hun identiteit al naar gelang ik ze van dichtbij bekijk of vanaf een afstand. Daarin geven zij mij de vrijheid om samen met hun veranderlijk te zijn.
Op één schilderij zie ik een diep halfrond, onscherp doemt er een organische muur voor mij op, maar als ik achteruit stap en wat ik zie daardoor kleiner laat worden, verandert die ruimtelijkheid in een ding van schrikwekkende, mooie banaliteit: plotseling ligt er een lang bot. Maar de verwarrende fascinatie voor het optisch bedrog maakt toch plaats voor de formele esthetiek en het respect voor het ding. Zij verlenen rust aan het kijken en denken. Daarentegen zijn andere van jouw schilderijen transparant. Ik kan onmogelijk aan het beeldoppervlak vasthouden of erbij stilstaan, ook zij dwingen mij op hun manier de oppervlakkigheid achter mij te laten. Als je ze bekijkt, val je bij wijze van spreken door het beeld heen, als een röntgenstraal dring je door tot het stevige geraamte, waarop de tere huid is gespannen; je betreedt een nieuwe ruimte.
En dan stoot je tegen de achterkant, een tweede huid achter de eerste.
Jouw schilderijen verzetten zich zo zeer tegen het tweedimensionale, dat is duidelijk het laatste dat zij zouden willen zijn. Hun massieve zwaarte bewijst het mij. Het zijn dikke panelen die van de muur afkomen, als zouden zij de ruimte in willen stappen. En discussie over de autonomie van het kunstwerk staan zij niet toe, die is in deze een voldongen feit. Zij lijken iets anders te willen want zij komen/letterlijk op mij, op de dingen en de wereld af.
Terug naar de werkelijkheid waaruit zij ooit, in de hoedanigheid van lichtstralen zijn voortgekomen. Willen zij zich weer met de realiteit verenigen?
De knoop, het bot, de sinaasappels? Zij vragen aan mij wat zij nu
eigenlijk zijn - de schurken; en alhoewel ik hun wel namen kan geven, kan ik hun geen antwoord geven. Misschien helpt het als ik de ogen sluit en het mentale beeld raadpleeg. Ik doe het en meteen spreekt het denken, dat ook iets heeft gezien. Een ander aspect dat naast de uitvergroting en de ruimtelijkheid mijn indrukken bepaalt, komt naar voren: de schilderijen zijn in een beeldende traditie ingebed, zij zijn bijvoorbeeld vruchtenstilleven en drieluik of doen aan Gerhard Richters werken denken ("Één plus één is meer dan twee.") Zij bewegen zich in het rustige vaarwater van de traditie, die ook wel gevaren kent, maar hierover een andere keer.

Een jonge schilder heeft mij een keer uitgelegd, dat kunst voor hem als straatrnaken is. Ten eerste weet je niet waarheen de weg zal leiden, ten tweede moet je telkens terug om nieuwe stenen te halen. Sommige van die stenen vormen de traditie, dacht ik toen. Het is onmogelijk zich van het stenen halen te bevrijden. Wij kunnen niet anders dan naar de oorsprongen terug te keren. Maar daar komen wij ook de grenzen van het benoembare tegen, want er zijn talloze oorsprongen, zelf ervaren of geleerd, zelf gezien of in navolging gezien.
En zo zijn wij aan het eeuwige wisselspel tussen waarneming en haar interpretatie overgeleverd. Jij weet dat in één schilderij te manifesteren, jij isoleert één voorwerp, één waarneming en geeft hun letterlijk en figuurlijk ruimte, zodat ik mijn ervaring van het kijken erin kan reconstrueren.
Het maakt mijn bewustzijn voor de dingen scherper en verfijnder. Tot één waarheid over het wezen van de dingen kan ik niet komen. Dat blijkt nu je me dichterbij dat weten bracht. Het dichterbij brengen definieert ook de afstand die zal blijven.
Van harte,
R.S.